“ปลั๊กไฟ ราคาถูกที่กำลังจะซื้อ ปลอดภัยจริงหรือ” คำถามที่หลายคนมองข้าม แต่แฝงความเสี่ยงใกล้ตัว เมื่อมีข่าวว่ากระทรวงอุตสาหกรรม และกรมสอบสวนคดีพิเศษ (DSI) บุกทลายโกดังสินค้าในเขตบางขุนเทียน พร้อมยึด “ปลั๊กไฟเถื่อนตราแรด” ไม่ได้มาตรฐาน มอก. กว่า 500,000 ชิ้น
หนึ่งในบริษัทที่เกี่ยวข้อง คือ บริษัท ดีเอส ทูลส์ จำกัด จดทะเบียนเมื่อวันที่ 30 ตุลาคม 2563 ทุนจดทะเบียน 6,000,000 บาท โครงสร้างผู้ถือหุ้นแบ่งเป็นไทย 51% และจีน 49% ดำเนินธุรกิจขายปลีกวัสดุก่อสร้างประเภทอื่น ๆ ซึ่งการตรวจพบถึง 500,000 ชิ้นคือสัญญาณเตือนที่ชัดเจนว่าสินค้าไร้คุณภาพเหล่านี้แอบขายอยู่เกลื่อนตลาด ทั้งในร้านค้าในโลกออนไลน์ และแทรกซึมอยู่ในร้านจำหน่ายตามจังหวัดต่าง ๆ อย่างกว้างขวาง ซึ่งเป็นเหมือนภัยเงียบที่พร้อมสร้างอันตรายถึงชีวิตและทรัพย์สินของผู้บริโภค
มอก. คือเกราะป้องกันภัย และ QR Code คือเครื่องมือพิสูจน์
ในฐานะผู้บริโภค ให้มองหาสัญลักษณ์ มาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม หรือ “มอก.” ซึ่งเป็นเหมือน ตราประทับรับรองคุณภาพและความปลอดภัยจากภาครัฐ ที่ต้องแสดงให้เห็นอย่างชัดเจน และเพื่อความชัวร์ ให้ลองใช้มือถือสแกนคิวอาร์โค้ด (QR Code) ที่อยู่บนฉลาก หรือบนบรรจุภัณฑ์ ก็จะเข้าถึงข้อมูลสำคัญ ทั้งชื่อผู้ผลิต เลขที่ใบอนุญาต และสถานะการรับรอง ถ้าข้อมูลที่แสดงขึ้นมาตรงกับสินค้า ก็มั่นใจได้ว่าเป็นของแท้ ปลอดภัยแน่นอน ปลั๊กไฟที่ปราศจาก มอก. หรือเห็นว่ามีราคาถูกเท่านั้น อาจเป็นเพียงสินค้าที่หน้าตาดีแต่ภายในกลับไร้คุณภาพ ใช้วัสดุที่ติดไฟและลามไฟง่าย สายไฟทองแดงเล็กไม่ได้ขนาด หรือไม่มีระบบป้องกันที่ได้มาตรฐาน ซึ่งทั้งหมดนี้คือต้นเหตุของโศกนาฏกรรมที่ไม่คาดคิด
ในกรณีการซื้อสินค้าผ่านแพลตฟอร์มออนไลน์ ผู้บริโภคสามารถสอบถามผู้ขายโดยตรงว่าสินค้ามีเครื่องหมายรับรองมาตรฐานอุตสาหกรรม (มอก.) หรือไม่ ขณะเดียวกันแพลตฟอร์มที่เปิดให้ร้านค้านำสินค้ามาจำหน่ายก็ควรมีมาตรการที่ชัดเจน เพื่อสะท้อนถึงความใส่ใจต่อผู้บริโภคและคุ้มครองสิทธิของพวกเขา โดยอาจกำหนดให้ผู้ขายต้องแสดงเลขอนุญาตหรือเครื่องหมายรับรองที่เกี่ยวข้อง เช่น เลขทะเบียน อย. เครื่องหมาย มอก. หรือเครื่องหมายฮาลาล เป็นต้น
วิธีเลือกซื้อ ปลั๊กไฟ ให้ได้มาตรฐาน
นอกจากเครื่องหมาย มอก. แล้ว ยังมีข้อสังเกตสำคัญที่ควรรู้ก่อนตัดสินใจซื้อปลั๊กไฟ เพื่อให้คุณเลือกซื้อได้อย่างปลอดภัยที่สุด
เต้ารับต้องเป็นแบบ 3 ช่อง ตามมาตรฐาน มอก. สำหรับปลั๊กพ่วงในปัจจุบัน ปลั๊กไฟ ที่ผลิตใหม่ต้องมีเต้ารับแบบ 3 ช่อง (มีสายดิน) เพื่อความปลอดภัยสูงสุด หากพบปลั๊กที่มีเต้ารับแบบ 2 ช่องขาแบน หรือ Universal Socket ที่เสียบได้ทุกแบบ ควรหลีกเลี่ยงทันที
ต้องมีม่านนิรภัย ลองมองเข้าไปในช่องเสียบปลั๊ก หากเห็นเหมือนมีแผ่นพลาสติกกั้นอยู่ด้านใน นั่นคือ ม่านนิรภัย (Safety Shutter) ซึ่งช่วยป้องกันไม่ให้เด็กเล็กหรือสิ่งของที่เป็นโลหะไปแหย่ในช่องปลั๊กไฟ
สายไฟต้องหนาได้มาตรฐาน ปลั๊กไฟที่ดีควรใช้สายไฟที่มีขนาดไม่น้อยกว่า 1.0 ตร.มม. สังเกตจากความหนาของสายไฟ และตราเครื่องหมาย “มอก.11” หรือดูฉลากที่ระบุข้อมูลบนตัวสายไฟ ปลั๊กราคาถูกมักใช้สายไฟที่เล็กและบางมาก ซึ่งเสี่ยงต่อความร้อนสะสมและการเกิดไฟไหม้
ต้องมีสวิตช์พร้อมเบรกเกอร์ สวิตช์ปิด-เปิดที่ได้มาตรฐานต้องมีความทนทาน และที่สำคัญคือต้องมีเบรกเกอร์นิรภัย (Circuit Breaker) หรือฟิวส์ (Fuse) ทำหน้าที่ตัดไฟอัตโนมัติเมื่อมีการใช้กระแสไฟเกินกำลัง
ผนึกกำลังปกป้องสิทธิของผู้บริโภคอย่างเป็นรูปธรรม
ปัญหาสินค้าไร้มาตรฐานไม่ใช่ภาระที่ผู้บริโภคต้องรับมือเพียงลำพัง แต่คือภารกิจสำคัญที่ทุกหน่วยงาน รวมถึงสภาผู้บริโภคดำเนินการมาอย่างต่อเนื่อง ที่ไม่เพียงให้ความรู้กับผู้บริโภค แต่ยังทำงานเชิงรุกในทุกระดับอย่างเป็นรูปธรรม ทั้งการทำงานร่วมกับหน่วยงานรัฐ ที่ผ่านมามีการทำงานใกล้ชิดกับหน่วยงานหลักกับ “สำนักงานมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม (สมอ.)” กระทรวงอุตสาหกรรม โดยการส่งข้อมูลเบาะแสที่ได้รับจากผู้บริโภคเพื่อนำไปสู่การตรวจสอบและบังคับใช้กฎหมายกับผู้ผลิตที่ละเมิดมาตรฐาน
นอกจากนี้ สภาผู้บริโภคมีการประสานงานกับแพลตฟอร์มออนไลน์ รวมถึงตลาดออนไลน์ชั้นนำ เพื่อให้มีมาตรการนำปลั๊กไฟและสินค้าอันตรายที่ไม่ได้มาตรฐานออกจากระบบอย่างรวดเร็ว เพื่อสกัดกั้นสินค้าเหล่านี้ไม่ให้ถึงมือผู้บริโภคได้อย่างทันท่วงที รวมถึงการสร้างพลังให้ผู้บริโภค โดยการผลิตและเผยแพร่ข้อมูลอย่างต่อเนื่อง เพื่อให้ผู้บริโภคมีภูมิคุ้มกันและรู้วิธีป้องกันตัวเองก่อนที่จะเกิดความเสียหาย
แจ้งเบาะแส เมื่อเจอปลั๊กไฟเถื่อน
การเลือกปลั๊กไฟที่ได้มาตรฐาน มอก. คือการลงทุนเพื่อความปลอดภัยในบ้านของทุกคน และการใช้ คิวอาร์โค้ด สแกนหรือการสังเกตรายละเอียดเล็ก ๆ น้อย ๆ คือเครื่องมือที่ช่วยให้ตัดสินใจได้อย่างชาญฉลาด แต่พลังของผู้บริโภคยังทำได้มากกว่านั้น หากพบเห็นปลั๊กไฟที่ไม่ได้มาตรฐาน ไม่ว่าจะที่ใดก็ตาม สามารถเป็นส่วนหนึ่งในการเปลี่ยนแปลงได้ โดยแจ้งเบาะแสหรือร้องเรียนมาที่สภาผู้บริโภค เพื่อให้ดำเนินการตรวจสอบและแก้ไขต่อไป
ร่วมเป็นหูเป็นตาเพื่อสร้างสังคมที่ปลอดภัยไปด้วยกันแจ้งเบาะแสได้ที่สายด่วน 1502 หรือ เว็บไซต์สภาผู้บริโภค หรือหากพบว่าสินค้าที่วางขายไม่มีมาตรฐาน สามารถแจ้งเรื่องร้องเรียนหรือให้ข้อมูลกับ สมอ. ได้ที่ เว็บไซต์ สมอ. หรือเฟซบุ๊กเพจของ สำนักงานมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม – สมอ. โทรศัพท์สอบถามที่เบอร์ 0-2430-6815 หรือร้องเรียนกับกระทรวงอุตสาหกรรม “แจ้งอุต” ผ่านไลน์ Traffy Fondue
