กรณีเด็กหญิงวัย 10 ปีเสียชีวิตจากไดร์เป่าผมไม่ได้มาตรฐาน กลายเป็นสัญญาณเตือนปัญหา สินค้าไร้มาตรฐาน สภาผู้บริโภคชี้ต้องมีระบบ อี-เค วาย เอ็ม (e-KYM) เปิดตัวตนผู้ขายและยกระดับความปลอดภัยในการซื้อขายออนไลน์
จากกรณีเหตุสลด เด็กหญิงวัย 10 ปีในจังหวัดบุรีรัมย์ถูกไฟฟ้าช็อตเสียชีวิต ขณะใช้ไดร์เป่าผมที่ไม่มีเครื่องหมายมาตรฐานอุตสาหกรรม (มอก.) จนกลายเป็นที่วิพากษ์ในวงกว้าง ล่าสุด สภาผู้บริโภค ออกมาแสดงความห่วงใย พร้อมเรียกร้องให้ภาครัฐและแพลตฟอร์มออนไลน์ร่วมกันยกระดับมาตรการคุ้มครองผู้บริโภค โดยชี้ว่าต้นตอของปัญหานี้มาจากการซื้อสินค้าออนไลน์ที่ ไม่มีข้อมูลตัวตนของผู้ขายอย่างชัดเจน
นิสรา แก้วสุข ผู้ช่วยเลขานุการคณะอนุกรรมการด้านสินค้าและบริการทั่วไป สภาผู้บริโภค กล่าวว่า เหตุการณ์ดังกล่าวไม่ใช่เพียงอุบัติเหตุในครอบครัว แต่เป็นสัญญาณเตือนเชิงโครงสร้างของระบบการค้าดิจิทัลในประเทศไทย ที่ยังเปิดช่องให้สินค้าคุณภาพต่ำหรือไม่ได้มาตรฐานเข้าถึงผู้บริโภคได้ง่าย โดยเฉพาะผ่านช่องทางออนไลน์ที่ผู้ซื้อไม่สามารถตรวจสอบตัวตนผู้ขายได้
“ทุกวันนี้ผู้บริโภคจำนวนมากซื้อสินค้าผ่านแพลตฟอร์มออนไลน์โดยไม่รู้เลยว่าผู้ขายเป็นใคร อยู่ที่ไหน หรือมีความน่าเชื่อถือเพียงใด สินค้าที่จำหน่ายหรือปักตะกร้ามีคุณภาพและความปลอดภัยเพียงพอหรือไม่ ทำให้เมื่อเกิดความเสียหายขึ้น ก็มักไม่มีใครรับผิดชอบ ดังนั้น สภาผู้บริโภคจึงมองว่าการรู้จักตัวตนของผู้ขายคือจุดเริ่มต้นของระบบอีคอมเมิร์ซที่ปลอดภัย โปร่งใส และเป็นธรรมสำหรับผู้บริโภคทุกคน” นิสรา กล่าว
ทั้งนี้ ในปีงบประมาณ 2569 สภาผู้บริโภคได้เร่งผลักดันระบบ “รู้จักผู้ขาย” หรือระบบ อี-เค วาย เอ็ม (e-KYM – Know Your Merchant) ให้เกิดขึ้น เพื่อสร้างกลไกที่โปร่งใสและปลอดภัยสำหรับการซื้อขายสินค้าในโลกออนไลน์ โดยให้หน่วยงานรัฐ แพลตฟอร์มอีคอมเมิร์ซ และธนาคารทำงานร่วมกัน เพื่อยืนยันตัวตนและตรวจสอบข้อมูลผู้ขายอย่างเป็นระบบ
สำหรับนโยบาย e-KYM มีเป้าหมายเพื่อให้ผู้บริโภค “รู้จักตัวตนคนขายก่อนซื้อของออนไลน์” และกำหนดแนวทางหลัก 4 ประการ ได้แก่ 1) รู้ตัวตน โดยผู้ขายต้องเปิดเผยข้อมูลจริง เช่น ชื่อ ที่อยู่ หมายเลขโทรศัพท์ บัญชีธนาคาร และเลขทะเบียนร้านค้า เพื่อให้ตรวจสอบได้ 2) ลดกลโกง แพลตฟอร์มออนไลน์ต้องตรวจสอบและรับผิดชอบก่อนอนุญาตให้โฆษณาหรือจำหน่ายสินค้า เพื่อป้องกันมิจฉาชีพ 3) เชื่อมั่นคุณภาพ ผู้ขายสินค้าควบคุมต้องแสดงฉลากมาตรฐาน เช่น ตรา มอก. หรือ อย. เพื่อให้ผู้บริโภคมั่นใจในความปลอดภัย และ 4. เคลียร์ง่าย ธนาคารควรจัดทำบัญชีเฉพาะสำหรับธุรกิจออนไลน์ เพื่อเพิ่มความโปร่งใสและตรวจสอบได้ง่าย
นิสรา ย้ำว่า การสร้างระบบยืนยันตัวผู้ขาย ไม่เพียงช่วยลดการหลอกลวงหรือจำหน่ายสินค้าที่ไม่ได้มาตรฐานเท่านั้น แต่ยังเป็นการยกระดับความเชื่อมั่นของผู้บริโภค และส่งเสริมให้แพลตฟอร์มออนไลน์กลายเป็นพื้นที่ซื้อขายที่ปลอดภัยและรับผิดชอบต่อสังคมมากยิ่งขึ้น อย่างไรก็ตาม เมื่อผู้บริโภคที่เลือกซื้อสินค้าเครื่องใช้ไฟฟ้าผ่านแพลตฟอร์มออนไลน์ต่างๆ ควรเลือกที่มีเครื่องหมาย มอก. แสดงเป็นหลักฐานไว้ ส่วนผู้บริโภคที่พบสินค้าที่ไม่มีเครื่องหมาย มอก. สามารถแจ้งเบาะแส ไปที่เว็บไซต์ สมอ. และคลิกคำว่า ‘ร้องเรียน’
